کشوری، استانی، شهری، روستایی، سعید، سیمرغ!
برای ساخت فیلم خوب به سه چیز بیشتر احتیاج نیست: دکوپاژ، بازیگر و از همه مهم‌تر فیلمنامه خوب.
سعید روستایی در یادداشتی به بهانه اکران فیلم‌های کوتاهش در گروه «هنر و تجربه» نوشته است:
سینما برای من با نفی‌های متوالی آغاز شد. زمانی که طرح‌های مختلف را در سرم مرور می‌کردم و گاهی روی کاغذ می‌آوردمشان و هیچ‌کدام آن چیزی نمی‌شدند که من به خاطرش سینما را انتخاب کرده بودم، اولین جرقه با ایده «شنبه» شروع شد. هرچند که معتقدم بدترین روزهای زندگی‌ام روزهای فیلم‌برداری فیلم کوتاه «شنبه» بود ولی بار مشکلات فیلم‌برداری را فیلمنامه به دوش کشید و این رأی قاطع سینما در ذهنم حک شد که برایساخت فیلم خوب به سه چیز بیشتر احتیاج نیست: دکوپاژ، بازیگر و از همه مهم‌تر فیلمنامه خوب.
«شنبه» تحسین شد و من برای ادامه مسیرم مصمم و آماده.
فیلمنامه «مراسم» را برخلاف اولی در خلوت نوشتم و زمانی که پس از اتمام نگارش به‌حسب معمول فیلم‌نامهرا برای نظرخواهی به دوستانم دادم، با یک نظر واحد مواجه شدم: «هر چه سریع‌تر بسازش»
کمترین دستاورد «مراسم» برای من تندیس‌های مختلف فیلم کوتاه بود و بیشترینش تثبیت راهی که انتخابش کرده بودم.
با «خیابان خیلی خلوت» و در غیاب ستون‌های جهان سینمایی‌ام هنوز گویی از پس روایت و ساخت جهانیهم‌عرض زندگی بر آمده بودم، هرچند شرایط فیلم‌برداری و بودجه اصلاً اجازه نمی‌داد کاری را که در ذهن دارم انجام دهم و فیلمی را که حداقل بیست روز برای فیلم برداریش زمان لازم بود در هفت روز به اتمام رساندیم.
حالا آنچه احتیاج به پوست‌اندازی داشت، مدیوم بود. ماهی‌های پرورشی آماده رها شدن در دریا بودند و من در تدارک «ابد و یک روز».
سعید روستایی
فیلمنامه نویس و کارگردان، متولد 23 مرداد 1368 در تهران است.
او فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی از دانشگاه سوره است و ساخت پنج فیلم کوتاه را در کارنامه خود جای داده است؛ که پر افتخارترین آنها فیلم کوتاه «مراسم» است. او در اولین حضور خود با فیلم بلند «ابد و یک روز» توانست سینمای ایران و سینماگران را تحت تاثیر قرار دهد و با ساخت این فیلم موفق به کسب ۹ سیمرغبلورین از جشنواره فیلم فجر شد.
سعید روستایی در جلسه پرسش و پاسخ بعد از فیلمش در کاخ جشنواره فجر گفت: «در راه ساخت این فیلم به هیچ جایزه ای فکر نمی کردم زیرا من واقعیت‌ها را به تصویر کشیدم. چیزی که مخاطب در این فیلم می بیند یک واقعیتی است که در جامعه ما امروز به شدت وجود دارد. من به عنوان یک کارگردان در مراحل تحقیق برای نوشتن فیلم نامه با موردهای مختلفی روبه رو شده بودم که از جمله این موارد می توانم به روبه رو شدن با پدری ۸ پسر معتاد دارد و یا پدری که مواد مخدر را در قُنداق نوزدان دوقلوی خود مخفی کرده بود.»
او از منتقدین سرسخت سیاست‌های انجمن سینمای جوان بود و در جلساتی که بعد از موفقیت فیلم اولش حضور داشت همیشه به «از بین بردن رغبت در فیلمسازان جوان» به مدیران انجمن گلایه کرده است.
-
پیش از ابد و یک روز
در برخی سایت‌ها با این جمله برمی‌خورم که «سعید روستایی ره صدساله را یک‌شبه پیموده است» یا او را با کارگردانانی مثل اورسن ولز و واروژ کریم مسیحی مقایسه می‌کنند که سینما را با یک اثر خیلی قوی شروع کردند و در ادامه نتوانستند پا فراتر از آن بگذارند. در مورد اینکه او در آثار بعدی بتواند حرکت رو به جلویی به نسبت «ابد و یک روز» داشته باشد، با گذر زمان می‌توان به نتیجه رسید؛ اما آیا اصطلاح ره صدساله را یک‌شبه پیمودن، برای کسانی نیست که بدون زحمت مراد را می‌طلبند؟ آیاسعید روستایی کم در سینما زحمت کشید تا رکورددار سیمرغ برای یک فیلم شود؟ نه. سعید روستایی مصداق خوبی برای این اصطلاح نیست. روستایی حتی قبل از «ابد و یک روز» فیلم کوتاه‌هایش هم درجشنواره‌های مختلفی از جمله نهال، سوره و... تحسین شده بود و جایزه گرفت. او تابه‌حال سه فیلم کوتاه بانام‌های «شنبه»، «مراسم یا از طرف آنها» و «خیابان خیلی خلوت» ساخته است. علاقه سعید روستایی به ستارگان تئاتری در همان فیلم‌های کوتاه به چشم می‌خورد. روستایی برای ساخت «خیابان خیلی خلوت» از بازیگرانی مثل نوید محمدزاده، هوتن شکیبا و سعید چنگیزیان استفاده کرده است. -
پس از ابد و یک روز
سعید روستایی سال بعد با فیلمنامه «سد معبر» به جشنواره فیلم فجر آمد. محسن قرایی کارگردانی این فیلم را بر عهده داشته «سد معبر» بازهم دست روی طبقه پایین جامعه و دست‌وپنجه نرم کردن یک کارگر شهرداری با فقر و مشکلات دیگر می‌گذارد. سعید روستایی برای فیلمنامه «سد معبر» کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه شد. روستایی اکنون در حال تدارک فیلم جدیدش «متری شش و نیم» می‌باشد. «متری شش و نیم» که پیش از این به تهیه‌کنندگی پیمان معادی در شورای پروانه ساخت رد شده بود، قرار است به تهیه‌کنندگی سید جمال ساداتیان کلید بخورد. البته مشکل گروه پروانه ساختبا فیلمنامه است. آنان میگویند: «متری شش و نیم» روایتی تلخ‌تر و سیاه‌تر از «ابد و یک روز» دارد. فیلمنامه جدید سعید روستایی یک اثر شخصیت محور است که این بار قهرمانان قصه‌اش را مردانه تعریف می‌کند. شهاب حسینی و پیمان معادی به نظر بازیگران اصلی این فیلم هستند.
منتقدین سعید را می کوبند
- سعید روستایی می‌توانست در اختتامیه سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر که بهمن ماه سال ۱۳۹۴ برگزار شد، لحاف و تشک روی سن سالن همایش‌های برج میلاد پهن کند و همان بالا با سیمرغ‌های بلورینش به خوابی خوش برود از بس که برای دریافت جایزه روی صحنه رفت.
- ابد و یک روز، هرچند برنده جایزه بهترین فیلمنامه هم شد، اما شاید نتوان در تعریف قصه، خلاصه یک خطی‌اش را به خط دوم رساند. به معنای دقیق‌تر این اثر، فیلمی مبتنی بر پرداخت، کارگردانی و فضاسازی است. مهم‌ترین امتیاز فیلم را باید در باورپذیری روابط یک خانواده بدبخت و بیچاره و انتقال درست حال و هوای قصه و شخصیت‌ها دانست. روستایی موقعیت‌های بشدت سیاه و تلخ را با برخی گفت‌وگوهای نمکین تلطیف و برای تماشاگر خوشایند می‌کند. برای همین مخاطب در لحظاتی، هم متاثر می‌شود و هم به اتفاقات فیلم می‌خندد و کیست که نداند خندیدن مردم به دردهایشان، نسخه موفقی در سینمای این روزهای ماست؛ بویژه مردمی که شب و تیرگی طبقه‌شان ازلی، ابدی و محتوم است و چاره‌ای برای رهایی از آن ندارند.
- مسعود فراستی: «ابد و یک روز» بدترین و خطرناک‌ترین فیلم جشنواره فجر بود. این فیلم از نظر هنری هیچ جایگاهی ندارد، چرا که سیاهی در آن موج می‌زند. اما از نظر و نگاه سیاسی فیلم قابل توجهی است و در برابر چنین آثاری باید نقد هنری و فرهنگی و تند داشت، نه این که شعار سیاسی داد. اگر این فیلم به جشنواره‌های خارجی راه یابد قطعا جوایزی را دریافت خواهد کرد، چرا که نگاه سیاه‌نمایی و وطن‌فروشی در آن به‌وفور دیده می‌شود. چون دنیای غرب به فیلم‌های ما نگاه هنری ندارد.
آنچه که واضح است، ورود نسل جدید فیلمسازان و بازیگران به سینماست و ناگزیر این جامعه سینماست که جلوی این خیل عظیم از استعداد، توانایی، سواد و نوآوری کمر خم خواهد کرد. اعطای 9 سیمرغ به روستایی نه تنها اشتباه نبود، بلکه تلنگری به کلیشه، سبک های منسوخ، داستان و ایده های بدون جذابیت فیلمسازان امروز است که باید آن را به فال نیک گرفت. فیلم روان و بی لکنت روستایی همان چیزی بود که سینمای این روزهای ما به آن نیاز دارد.
با سپاس
میلاد صیاد - فیلمساز
منابع:
باشگاه خبرنگاران جوان (خلاصه بلاگر)
فیلسین (خلاصه بلاگر)
مرجع سینما و تلوزیون ایران - منظوم (خلاصه بلاگر)
پایگاه خبری-تحلیلی مشرق نیوز (خلاصه بلاگر)
